Με το τέλος των καλοκαιρινών διακοπών επανέρχεται και η ανάγκη της απαλλαγής από τα περιττά κιλά που συνήθως διατηρούνται ή και αυξάνονται με τα φαγοπότια του καλοκαιριού. Με την είσοδο του φθινοπώρου εμφανίζονται και οι κάθε λογής δίαιτες αστραπής με το σύνθημα «χάστε γρήγορα και ανώδυνα τα κιλά των διακοπών». Οι δίαιτες αυτές υπόσχονται θεαματικά αποτελέσματα σε πολύ μικρά χρονικά διαστήματα, γι’ αυτό και υποκύπτουμε στον πειρασμό να κάνουμε μια μικρή δοκιμή. Σε γενικές γραμμές οι δίαιτες αυτές είτε περιέχουν χαμηλό ποσοστό υδατανθράκων και αυξημένο ποσοστό πρωτεΐνης (κετογονικές), είτε περιέχουν πολύ χαμηλό ποσοστό λίπους. Άλλες είναι μονοφαγικές, υδρικές ή συνδυασμού τροφίμων. Επίσης κάποιες βασίζονται στην ομάδα αίματος ενώ κάποιες άλλες είναι πολύ χαμηλών θερμίδων. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε κάποιες από τις «περίφημες» αυτές δίαιτες και θα προσπαθήσουμε να σχολιάσουμε τις συνέπειες που απορρέουν από την εφαρμογή τους.
Δίαιτα Atkins : βασίζεται σε χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων με θεαματική
απώλεια βάρους η οποία δεν είναι τίποτα άλλο από απώλεια νερού και μυϊκού ιστού λόγω γρήγορης εξάντλησης των αποθηκών γλυκογόνου.
Σχολιασμός : επειδή η δίαιτα αυτή είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και ελλιπής σε υδατάνθρακες οδηγεί στη δημιουργία κετονικών σωμάτων, άρα και σοβαρούς κινδύνους για την υγεία με άμεσα ορατούς : τις ζαλάδες, την αδυναμία συγκέντρωσης, την κόπωση και διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Δίαιτα BeverlyHills : πήρε το όνομα της από την ομώνυμη αριστοκρατική συνοικία στην Αμερική. Διαρκεί περίπου 1 μήνα με τις πρώτες 10 μέρες να επιτρέπεται η κατανάλωση μόνο φρούτων. Στην επόμενη εβδομάδα προστίθενται αμυλούχες τροφές και ελαιόλαδο ή βούτυρο ενώ από τη 19η μέρα και μετά και οι πρωτεϊνούχες τροφές όχι όμως με παράλληλη κατανάλωση υδατανθράκων.
Σχολιασμός : πέρα από τις προφανείς ελλείψεις σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία κυρίως σιδήρου, ψευδαργύρου και μαγνησίου στα αρχικά στάδια εφαρμογής μακροπρόθεσμα οδηγεί σε παχυσαρκία και νευρολογικές διαταραχές.
Δίαιτα του Hollywood : μια ακόμη δημοφιλής δίαιτα στην Αμερική που στην ουσία είναι ένα ρόφημα από σιρόπι καλαμποκιού εμπλουτισμένο με βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Ονομάζεται μαγική 48ωρη δίαιτα και υπόσχεται απώλεια 5 κιλών σε 2 μέρες.
Σχολιασμός : εννοείται ότι είναι ελλιπής σε πολλά θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού και τα κιλά που χάνονται επαναπροσλαμβάνονται σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Δίαιτα SouthBeach : βασίζεται κυρίως στο γλυκαιμικό δείκτη των τροφών, δηλαδή πόσο αυξάνονται τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα 2 ώρες μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου, το οποίο συγκρίνεται με ένα τρόφιμο αναφοράς (γλυκόζη ή άσπρο ψωμί). Στις πρώτες 14 μέρες απαγορεύει την κατανάλωση γλυκού, παγωτού, αλκοόλ, ψωμιού, ρυζιού, πατάτας, ζυμαρικών, φρούτων και αρτοσκευασμάτων. Στη δεύτερη φάση σταδιακά προστίθενται οι απαγορευμένες τροφές αλλά με μέτρο. Η τρίτη φάση διαρκεί εφ’ όρου ζωής. Η δίαιτα SouthBeach υπόσχεται απώλεια 4-6 Kg σε διάρκεια 2 εβδομάδων, δηλαδή κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης.
Σχολιασμός : εν μέρει η δίαιτα αυτή είναι ισορροπημένη εφόσον μετά τη δεύτερη φάση προτείνει 6 σωστά κατανεμημένα γεύματα στη διάρκεια της ημέρας οπότε και διατηρούνται τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. Στην πρώτη φάση όμως η απόρριψη των αμυλούχων τροφών μπορεί να δημιουργήσει συμπτώματα δυσπεψίας και έλλειψη ενέργειας ιδίως σε ειδικές καταστάσεις όπως έγκυες γυναίκες, αθλητές και εφήβους.
Δίαιτα του γκρέιπφρουτ : αποκλείει τους υδατάνθρακες. Επιτρέπει την απεριόριστη κατανάλωση πρωτεϊνών και λίπους αρκεί μετά από κάθε γεύμα να γίνεται κατανάλωση γκρέιπφρουτ σε μορφή φρούτου ή χυμού.
Επιστημονικά : είναι γνωστή πλέον σε όλους ότι το γκρέιπφρουτ δε διαλύει τα λίπη. Ο μόνος γνωστός τρόπος για να καεί το λίπος σε έναν οργανισμό είναι όταν η ενέργεια που καταναλώνουμε είναι μικρότερη από αυτή που ξοδεύουμε. Η δίαιτα αυτή είναι πλούσια σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη που την κάνει ακόμη πιο επικίνδυνη για πολλές παθήσεις λόγω την έλλειψης φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών εφόσον δεν καταναλώνονται φρούτα και λαχανικά.
Δίαιτα της Λαχανόσουπας : η γνωστή σε πολλούς «λαχανόσουπα» αποτελεί το κυρίως γεύμα σε ένα πρόγραμμα 7 ημερών όπου επιτρέπει παράλληλα φρούτα, άπαχο γάλα, λαχανικά και μικρή ποσότητα κρέατος, κοτόπουλου ή ψαριού.
Σχολιασμός : συνήθως προτείνεται ως μια λύση αποτοξίνωσης στη σημερινή εποχή της υπερκατανάλωσης κρέατος, είναι όμως μονότονη και γρήγορα δημιουργεί το αίσθημα της στέρησης με αποτέλεσμα την γρήγορη επαναπρόσληψη βάρους. Εδώ καλό θα ήταν να αναφέρουμε ότι η λαχανόσουπα δεν είναι περισσότερο αποτελεσματική δίαιτα αδυνατίσματος από την καροτόσουπα ή την μανιταρόσουπα ή την πρασόσουπα…
Δίαιτα με βάση την ομάδα αίματος : η δίαιτα αυτή βασίζεται στη θεωρία των λεκτινών οι οποίες είναι ουσίες με ειδική δράση όταν έρχονται σε επαφή με αίμα μιας συγκεκριμένης ομάδας. Με βάση τη θεωρία αυτή όταν καταναλώνουμε μια τροφή με λεκτίνες που είναι ασύμβατες με το αντιγόνο της ομάδας αίματος μας επιβραδύνεται ο μεταβολισμός των τροφών αυτών. Έτσι η δίαιτα αυτή προτείνει συγκεκριμένες τροφές που πρέπει να αποφεύγουν οι διάφορες ομάδες αίματος, προκειμένου να χάσουν βάρος. Ενδεικτικά αναφέρουμε (ομάδα αίματος Ο : σιτάρι, ψωμί, αυγά, γαλακτοκομικά, Ομάδα αίματος Α : κρέας, γαλακτοκομικά, Ομάδα αίματος Β : φακές, σιτάρι, Ομάδα αίματος ΑΒ : κρέας, σιτάρι).
Σχολιασμός : μια τέτοιου είδους δίαιτα και διατροφή εκτός του ότι δε μπορεί να εφαρμοστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα γιατί είναι πολύ περιορισμένη, δεν είναι και καθόλου ισορροπημένη σε θρεπτικά συστατικά εφόσον αποκλείει μεγάλες ομάδες τροφίμων. Για παράδειγμα αν γυναίκες της ομάδας Ο ή Α την ακολουθήσουν κινδυνεύουν να πάθουν οστεοπόρωση εφόσον απαγορεύεται να καταναλώσουν γαλακτοκομικά. Κάτι ακόμη που θα πρέπει να αναλογιστεί κανείς είναι : αν καταναλώσει σε ανεξέλεγκτες ποσότητες τα τρόφιμα που επιτρέπονται θα χάσει βάρος; Η απάντηση είναι φυσικά όχι γιατί δεν είναι δυνατόν να προσλαμβάνεις περισσότερες ή και ίσες θερμίδες με αυτές που χρειάζεσαι και να χάνεις βάρος.
Δίαιτα με βάση το τεστ δυσανεξίας : το τεστ δυσανεξίας γίνεται με 2 τρόπους : είτε με δείγμα αίματος ή με χρήση ηλεκτροδίων και ισχυρίζεται ότι εντοπίζει τις τροφές εκείνες που μπλοκάρουν το μεταβολισμό άρα και την απώλεια βάρους.
Σχολιασμός : τροφική δυσανεξία είναι η τροφική ευαισθησία που οφείλεται σε γενετική ενζυμική ανεπάρκεια όπως η δυσανεξία της λακτόζης (εξαιτίας της έλλειψης λακτάσης, του ενζύμου που απαιτείται για το μεταβολισμό της λακτόζης) ή η φαινυλοκενονουρία (δυσανεξία στη φαινυλαλανίνη) και η κυάμωση (δυσανεξία στα κουκιά). Σαφώς και υπάρχουν δυσανεξίες σε κάποια τρόφιμα, όπως το γάλα, το αυγό, το ψάρι, τα φυστίκια, το σιτάρι, οι οποίες όμως δεν σχετίζονται σε καμιά περίπτωση με την πρόσληψη ή την απώλεια βάρους από μόνες τους. Η διακύμανση βάρους δεν είναι μια αλλεργική αντίδραση, είναι συνέπεια των κακών διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής μας.
Όπως αναφέραμε και για τις δίαιτες με βάση την ομάδα αίματος, θα πρέπει να σκεφτεί κανείς ότι και μόνο ο αποκλεισμός μεγάλου αριθμού τροφίμων όπως γίνεται στις δίαιτες αυτές από το καθημερινό μας διαιτολόγιο οδηγεί σε περιορισμένες επιλογές μονοτονία, σταδιακή μείωση τροφών άρα και απώλεια βάρους. Άρα δεν είναι ότι θα χάσουμε βάρος επειδή αφαιρέσαμε τις τροφές που υποτίθεται μπλοκάρουν το μεταβολισμό μας αλλά επειδή τελικά θα τρώμε λιγότερο.
Δίαιτες αποτοξίνωσης : ο όρος αυτός αποτελεί μια ομπρέλα για όλες τις δίαιτες που προαναφέραμε. Η λογική μιας δίαιτας αποτοξίνωσης βασίζεται στη θεωρία ότι το σώμα μας εκτίθεται καθημερινά σε ένα πλήθος τοξίνων λόγω stress, κακής διατροφής, έλλειψης φυσικής δραστηριότητας και διαταραγμένων λειτουργιών. Η αλήθεια είναι ότι το σώμα μας διαθέτει όλους τους απαραίτητους μηχανισμούς αυτοκάθαρσης. Το συκώτι και τα νεφρά μας είναι αρμόδια γι’αυτό αρκεί και εμείς να έχουμε σωστές καθημερινές διατροφικές συνήθειες.
Συνοψίζοντας τις αρνητικές συνέπειες των ανορθόδοξων διαιτών θα μπορούσαμε να πούμε τα εξής :
· Εφόσον δεν είναι ισορροπημένες ως προς τα θρεπτικά συστατικά που παρέχουν, διαταράσσουν την ομαλή λειτουργία του οργανισμού και κυρίως το ανοσοποιητικό σύστημα
· Αναλόγως της δίαιτας που ακολουθείται μπορεί να προκύψουν αρνητικές επιπτώσεις σε σχέση με καρδιαγγειακά προβλήματα, χολολιθίαση, οξεία επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας, εμφάνιση διαβήτη, μείωση οστικής πυκνότηταςακόμα και προβλήματα ψυχολογικής φύσεως όπως κατάθλιψη, βουλιμία, νευρική ανορεξία.
· Λόγω μεγάλης και απότομης απώλειας βάρους η οποία είναι κυρίως σε νερό και μυϊκή μάζα και όχι σε λίπος όπως θα έπρεπε, οδηγούν σε γρήγορη επανάκτηση του βάρους, καταστροφή των ιστών, μείωση του μεταβολικού ρυθμού και διαταραχή του ισοζυγίου ηλεκτρολυτών.
· Ο σύντομος χρόνος διάρκειας τους δε συντελεί στην εκπαίδευση του ατόμου σε θέματα διατροφής και αλλαγής συνηθειών και συμπεριφορών σε σχέση με το φαγητό οι οποίες είναι απαραίτητες για την απόκτηση και διατήρηση του επιθυμητού βάρους. Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι η επαναλαμβανόμενη απώλεια και επανάκτηση βάρους (κυκλική απώλεια βάρους-κατάσταση γιο-γιο) εκτός από τις αρνητικές συνέπειες στην υγεία δυσκολεύει και τη μελλοντική απώλεια βάρους με κύριο αίτιο και αποτέλεσμα την ελάττωση του ποσοστού του μυϊκού ιστού προς το λιπώδη ιστό.
Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να σκεφτεί όποιος θέλει να ξεκινήσει μια προσπάθεια απώλεια βάρους είναι το τι ακριβώς θέλει στην πραγματικότητα : να χάσει γρήγορα κάποια κιλά και μετά βλέπουμε ή να ελαττώσει το σωματικό του βάρος χάνοντας λίπος και έτσι να το κρατήσει μειωμένο; Το τίμημα της γρήγορης απώλειας βάρους δυστυχώς είναι βαρύ και κάθε επόμενη προσπάθεια πιο δύσκολη τόσο σε σωματικό αλλά κυρίως σε ψυχολογικό επίπεδο. Θυμίζουμε ότι ο στόχος απώλειας βάρους είναι 1-2% του βάρους του σώματος και ο σωστός ρυθμός απώλειας 0,5-1 kgβάρος την εβδομάδα ώστε να μην υπάρχει απώλεια μυϊκού ιστού. Ολοκληρώνοντας όπως ήδη θα καταλάβατε μαγικός τρόπος να χάσει κανείς τα επιπλέον κιλά που απέκτησε σε κάποια χρονική περίοδο της ζωής του δεν υπάρχει. Μόνον όταν κανείς συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να αλλάξει διατροφική συμπεριφορά και δείξει επιμονή, υπομονή και αυτοκυριαρχία κερδίζει το παιχνίδι του βάρους και κατ’ επέκταση της καλής σωματικής και ψυχικής του υγείας.
Μαρκέλλα Μπαϊρακτάρη
Διατροφολόγος MSc
6944 296922
info@diatrofimou.eu
